Η εκπαίδευση στην τουαλέτα είναι ένα από τα κύρια ζητήματα του σωματικού τομέα ανάπτυξης της νηπιακής ηλικίας και ένα θέμα που συζητάμε πολύ με τους γονείς στο Εργαστήριο Υπέροχα Νήπια. Η συμμετοχή των νηπίων στο σχολείο γίνεται ολοένα και νωρίτερα και πολλές φορές προϋποθέτει την αυτοεξυπηρέτησή τους και την εκπαίδευση στο γιογιό και την τουαλέτα. Πότε όμως είναι έτοιμο ένα νήπιο για εκπαίδευση στην τουαλέτα;
Το παιδί μάλλον είναι έτοιμο όταν ελέγχει τους σφιγκτήρες του, και άρα καταλαβαίνει πότε θέλει να πάει στην τουαλέτα και μας το εκφράζει είτε λεκτικά είτε με τη γλώσσα του σώματος, όταν εκδηλώνει την επιθυμία να χρησιμοποιήσει το γιογιό ή την τουαλέτα και φαίνεται να δείχνει ενδιαφέρον για την χρήση τους. Επιπλέον, προκειμένου να είναι έτοιμο ένα παιδί να χρησιμοποιήσει το γιογιό ή την τουαλέτα πρέπει να έχει αναπτύξει την λεπτή κινητικότητα στα χέρια του και να μπορεί να ανεβοκατεβάζει το παντελόνι του.
Εφόσον το παιδί μου δείξει τα σημάδια της ετοιμότητάς του προχωρώ στην μετάβαση από την πάνα στην τουαλέτα, το καλοκαίρι πριν το νηπιαγωγείο είναι μια καλή εποχή, καθώς βρισκόμαστε στην παραλία αρκετά ή έξω, σε ενδεχόμενα ατυχήματα τα ρούχα στεγνώνουν γρήγορα, ενώ και το παιδί ίσως αισθάνεται πιο άνετα στο ζεστό κλίμα της εποχής. Προσέχουμε εάν έχουμε κόψει πρόσφατα την πιπίλα, την κούνια ή αν έχουμε κάνει άλλες μεταβάσεις στη ζωή μας πχ μετακόμιση, διαζύγιο κλπ, ίσως να μην είναι η κατάλληλη στιγμή για εκπαίδευση στην τουαλέτα και να πρέπει να περιμένω λίγο. Δεν τα κόβω όλα μαζί, διότι αυτό ενδεχομένως να προκαλέσει άρνηση και στρες στο παιδί.
Αρχικά, μπορούμε να διαλέξουμε μαζί ένα γιογιό για το παιδί μας που να του αρέσει και να το κάνει να νιώθει άνετα, μαθαίνουμε τις σχετικές λέξεις με την τουαλέτα (τσίσα, κακά, πέος, ουρήθρα) και δείχνουμε κατανόηση στις απορίες του παιδιού απαντώντας με ειλικρίνεια σε όσα ξέρουμε.
Λειτουργούμε ως πρότυπο για το παιδί (αφήστε το να σας δει, πείτε του τι κάνετε), ενώ δεν μιλάμε αρνητικά για τα κακά (πχ. βρωμάνε). Αναγνωρίζουμε την φυσική αυτή διαδικασία του ανθρώπινου σώματος και περιγράφω στο παιδί τι συμβαίνει πχ «Κάποια μέρα θα γίνεις και εσύ μεγάλος και θα πας μόνος σου στην τουαλέτα όπως η μαμά. Τώρα θα πάρουμε τα κακά από το γιογιό και θα τα πετάξουμε στην τουαλέτα. Έλα να τραβήξεις εσύ το καζανάκι!».
Θυμόμαστε πάντα ότι είναι μια φυσική διαδικασία που το παιδί μας τώρα μαθαίνει και για τον λόγο αυτό θέλουμε να ενθαρρύνουμε την προσπάθεια και κάθε μικρό βήμα που κάνει το παιδί πχ «Ουάου, ήταν πολύ δύσκολο να θυμηθείς να τρέξεις στην τουαλέτα και ας μην πρόλαβες αυτή τη φορά!». Τέλος, από την άλλη δεν τιμωρώ και δεν ντροπιάζω το παιδί για τυχόν λάθη που οφείλονται στο αναπτυσσόμενο ακόμα σώμα του. Τα λάθη είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης. Αποφεύγουμε το κήρυγμα και την τιμωρία. Εάν το παιδί μπορεί, καθαρίζουμε μαζί τα «ατυχήματα».
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλες οι σωματικές διαδικασίες των παιδιών παίρνουν χρόνο και είναι χρήσιμο να προσαρμοζόμαστε στο ρυθμό του κάθε παιδιού. Δεν περιοριζόμαστε σε νοητά όρια και χρονοδιαγράμματα που έχουμε βάλει για τον εαυτό μας, αντιθέτως προσπαθούμε να περικλείσουμε την διαδικασία σε ένα θετικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον.
