Η κατανόηση των αναπτυξιακών σταδίων ενός παιδιού είναι ζωτικής σημασίας για τους γονείς, καθώς παρέχει την απαραίτητη γνώση για να κατανοήσουν τις δεξιότητες, τις συμπεριφορές, τις προσδοκίες που πρέπει να έχουν από το παιδί τους, αλλά ταυτόχρονα και τις δικές του ανάγκες. Αυτή η γνώση όχι μόνο ενισχύει τη σχέση γονέα-παιδιού, αλλά ανακουφίζει και τους γονείς, επιτρέποντάς τους να διακρίνουν αν μια συμπεριφορά είναι φυσιολογική για την ηλικία του παιδιού ή εάν απαιτείται περαιτέρω αξιολόγηση.
Αν και το κάθε παιδί ακολουθεί την δική του αναπτυξιακή τροχιά και πάντοτε υπάρχουν φυσιολογικές αποκλίσεις, κατά κανόνα τα παιδιά σε κάθε ηλικία κατακτούν ορισμένες δεξιότητες στον σωματικό, γνωστικό, κοινωνικό και συναισθηματικό τομέα ανάπτυξης. Τις δεξιότητες αυτές τις αποκαλούμε αναπτυξιακά ορόσημα και είναι συνήθως ένας καλός δείκτης που βοηθά γονείς και ειδικούς (αναπτυξιολόγους, παιδιάτρους, λογοθεραπευτές, παιδοψυχολόγους, εργοθεραπευτές κλπ) να αναγνωρίσουν αν το παιδί είναι εντός φυσιολογικών ορίων ή αν χρειάζεται υποστήριξη.
Τι να περιμένουμε από το κάθε αναπτυξιακό στάδιο;
Στο «Εργαστήριο Υπέροχα Νήπια» καλύπτουμε αναλυτικά όλες τις φυσιολογικές συμπεριφορές, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους κανείς μπορεί να βοηθήσει το παιδί να μεταβεί από το ένα αναπτυξιακό στάδιο στο άλλο, ή να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που προκύπτουν σε αυτές τις ηλικίες. Αυτό συμβαίνει μέσω διαλέξεων, βιωματικών δράσεων, αλλά και μέσω της χρήσης του βιβλίου που δίνεται σε κάθε γονέα με την εγγραφή του, για περισσότερες πληροφορίες δείτε εδώ: https://forms.gle/nPadSvPmSR3ARvaA9
Υπάρχει μια πληθώρα βιβλίων, και πληροφοριών από το διαδίκτυο που κανείς μπορεί να αναζητήσει για να εντοπίσει ποια ορόσημα πρέπει να έχει κατακτήσει ένα παιδί ανά ηλικία προκειμένου να εντοπισθεί τυχόν αναπτυξιακή καθυστέρηση, ή χαρισματικότητα. Ας δούμε πολύ συνοπτικά και επιγραμματικά κάποια από τα βασικά αναπτυξιακά ορόσημα της νηπιακής ηλικίας σε κάθε τομέα ανάπτυξης, καθώς και ορισμένα τεστ ολοκλήρωσης σταδίου που μπορούν να κάνουν οι γονείς.
Στην Ηλικία των 3-4 ετών ένα παιδί πρέπει:
Στην Σωματική Ανάπτυξη: να στέκεται στο ένα πόδι για λίγα δευτερόλεπτα, να ανεβοκατεβαίνει σκάλες χωρίς βοήθεια, να ντύνεται μόνο και να κλωτσάει μια μπάλα.
Στην Γνωστική ανάπτυξη: να χρησιμοποιεί προτάσεις με 3-6 λέξεις, να αναγνωρίζει βασικά χρώματα και σχήματα, να μιμείται, και αρχίζει να κατανοεί τη γραμματική.
Στην Κοινωνική ανάπτυξη: να συναναστρέφεται οικεία πρόσωπα, να συμμετέχει σε φανταστικά παιχνίδια, όπως “γιατρός” και “κλέφτες και αστυνόμοι”, να αρχίζει να μπαίνει σε ομαδικές δραστηριότητες, και να μην μπορεί να μοιράζεται ακόμα τα παιχνίδια του.
Στην Συναισθηματική ανάπτυξη: να παρουσιάζει ενδιαφέρον για νέες εμπειρίες, να μπορεί να εκφράσει βασικά συναισθήματα (με την κατάλληλη συναισθηματική εκπαίδευση), να διασκεδάζει με αστεία που επινοεί.
Για να κατανοήσουν οι γονείς αν το παιδί τους έχει επιτύχει τα αναμενόμενα ορόσημα, μπορούν να κάνουν απλά τεστ στο σπίτι: Ρωτήστε το παιδί να πει το πλήρες όνομά του και να αναγνωρίσει βασικά χρώματα, παίξτε παιχνίδια όπως κρυφτό ή μπάλα και δείτε αν συνεργάζεται και ζητήστε του να σας πει τι έκανε χθες ή τι σχεδιάζει να κάνει αύριο.
Στην Ηλικία των 4-5 ετών ένα παιδί πρέπει:
Στην Σωματική ανάπτυξη: να ανεβοκατεβαίνει σκάλες εναλλάσσοντας πόδια, να κάνει σταυρό από μνήμη, να κάνει πρώτο κόμπο σε κορδόνι.
Στην Γνωστική ανάπτυξη: να κατανοεί «ίδιο» και «διαφορετικό», να κατανοεί τη σειρά (πρώτο, τελευταίο), να επεξηγεί τι έχει ζωγραφίσει.
Στην Κοινωνική ανάπτυξη: να επεξηγεί τι έχει ζωγραφίσει, να βοηθά τους άλλους (αλλά αν θέλει κάτι το απαιτεί), να έχει ένα ή περισσότερους φίλους.
Στην Συναισθηματική ανάπτυξη: να κατανοεί σωστό, λάθος και δίκαιο, να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων, να παίζει με τα άλλα παιδιά (αλλά ενδέχεται να έχει ακόμα και φανταστικούς φίλους).
Για να κατανοήσουν οι γονείς αν το παιδί τους έχει επιτύχει τα αναμενόμενα ορόσημα, μπορούν να κάνουν απλά τεστ στο σπίτι: Ρωτήστε το παιδί να μετρήσει ως το 10 ή να αναγνωρίσει αντικείμενα καθημερινής χρήσης, δώστε του να φτιάξει μια απλή ιστορία με τη φαντασία του, παρατηρήστε πώς παίζει με άλλα παιδιά και αν ακολουθεί κανόνες, συζητήστε τι έγινε στο σχολείο και ζητήστε του να αντιγράψει 2-3 κεφαλαία γράμματα.
Αν και το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης και ακολουθεί την δική του αναπτυξιακή πορεία, υπάρχουν ενδείξεις που μπορεί να δείχνουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη και απαιτούν αξιολόγηση από ειδικό. Αυτά περιλαμβάνουν: δυσκολία στην επικοινωνία ή στη δημιουργία προτάσεων, δυσκολία στον συντονισμό κινήσεων, όπως το να πιάσει μια μπάλα, έλλειψη ενδιαφέροντος για παιχνίδι ή κοινωνικές επαφές, υπερβολική προσκόλληση στους γονείς ή άρνηση για νέες εμπειρίες.
Καταλήγοντας, η γνώση των αναπτυξιακών σταδίων δεν είναι απλώς ένα εργαλείο για την αξιολόγηση της προόδου του παιδιού, αλλά μια πηγή κατανόησης και ενσυναίσθησης. Σε αυτό το άρθρο αναφέραμε με συντομία κάποια βασικά σημάδια που μπορούν να προσέξουν οι γονείς, ωστόσο η εμβάθυνση από την πλευρά των γονέων και η αξιολόγηση από ειδικούς κρίνεται απαραίτητη. Οι γονείς που γνωρίζουν τα στάδια ανάπτυξης μπορούν να υποστηρίξουν καλύτερα το παιδί τους, να προσαρμόσουν τις προσδοκίες τους και να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον όπου το παιδί νιώθει ασφαλές και αποδεκτό. Με την κατάλληλη ενημέρωση και παρατήρηση, οι γονείς μπορούν να γίνουν οι καλύτεροι συνοδοιπόροι στην αναπτυξιακή πορεία του παιδιού τους.
Σχόλια