Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι μια δεξιότητα που αναβαθμίζει την ποιότητα της ζωής μας. Δεν είναι τυχαία η συχνή αναφορά της την περίοδο της πανδημίας και μετά. Η ψυχική ανθεκτικότητα παρατηρήθηκε αρχικά την περίοδο του ’70 όταν αναπτυξιακοί ψυχολόγοι παρατήρησαν πως παιδιά που βρισκόταν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για εκδήλωση προβλημάτων φαινόταν πως παρά τις όποιες αντιξοότητες πετύχαιναν στη ζωή τους.
Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι ουσιαστικά η εκ γενετής ή επίκτητη δεξιότητα να αντιμετωπίζουμε και να διαχειριζόμαστε δύσκολες και επώδυνες καταστάσεις, μέσω προστατευτικών παραγόντων που μπορεί να είναι στοιχεία του παρελθόντος ή της προσωπικότητας του ατόμου. Ο όρος ψυχική ανθεκτικότητα έχει μελετηθεί αρκετά και έχει γενικευθεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, όχι μόνο στα παιδιά. Είναι σημαντικό λοιπόν να διερευνήσουμε αν μπορούμε να κάνουμε την ζωή μας ευκολότερη, πιο ήρεμη και γιατί όχι πιο χαρούμενη.
Ο όρο ψυχική ανθεκτικότητα (resilience) προέρχεται από το λατινικό resilio που σημαίνει αναπηδώ προς τα πίσω, δηλαδή σε μια προηγούμενη κατάσταση. Αναφέρεται στην ανάκαμψη δηλαδή μετά την αντιμετώπιση πιεστικών, επικίνδυνων ή αγχωτικών γεγονότων και εμπειριών της ζωής, και στην επαναφορά της λειτουργικότητας μας. Δεν είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό του ατόμου, αλλά μια δυναμική και συνεχιζόμενη διαδικασία που αλλάζει. Αναλόγως του πλαισίου και της αλληλεπίδρασης ατομικών και εξωτερικών παραγόντων, μπορεί κανείς να διαθέτει ψυχική ανθεκτικότητα σε μια περίοδο της ζωής του αλλά όχι σε μία άλλη. Επομένως, η ανάπτυξη του ατόμου και οι μεταβαλλόμενες συνθήκες της ζωής μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική ανθεκτικότητα σε μεγάλο βαθμό.
Οι τέσσερις ικανότητες/ιδιότητες των ψυχικά ανθεκτικών ατόμων είναι: Απορροφητικότητα, Προσαρμοστικότητα, Προβλεψιμότητα/πρόληψη, Μετασχηματιστικότητα. Οι άνθρωποι δηλαδή που έχουν αποκτήσει ψυχική ανθεκτικότητα μπορούν να απορροφούν τις δύσκολες συνθήκες, να τις κατανοούν, στην συνέχεια να τις διαχειρίζονται και να ανακτούν τις ισορροπίες τους χρησιμοποιώντας τις δεξιότητες τους, τα δυνατά τους στοιχεία και τους διαθέσιμους πόρους. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να προβλέψουν αρνητικά γεγονότα και αποτελέσματα και ως συνέπεια να έχουν κάνει ένα σχέδιο δράσης που μειώνει ή εξαλείφει το αρνητικό γεγονός. Τέλος, μαθαίνουν από αυτές τις καταστάσεις και δημιουργούν μοτίβα για μελλοντική αντιμετώπιση που θα βοηθήσει στην διαχείριση παρόμοιων δύσκολων καταστάσεων, είτε αυτές είναι οικονομικές, είτε είναι κοινωνικές, δημογραφικές, οικολογικές κλπ.
Η ψυχική ανθεκτικότητα επομένως, είναι η φυσική ή και αποκτημένη μέσω της ψυχοθεραπείας ικανότητα των ανθρώπων να ανταπεξέρχονται και παρά τις δυσκολίες να τα βγάζουν πέρα σε αντίξοες συνθήκες χρησιμοποιώντας τις ικανότητες τους και τα θετικά τους στοιχεία για να αποφύγουν ή να ελαχιστοποιήσουν την δύσκολη κατάσταση. Η ψυχική ανθεκτικότητα δεν είναι κάτι σταθερό, ούτε είναι απαραίτητο ότι θα υπάρχει σε όλες τις φάσεις της ζωής μας. Κάποιες φορές χρειάζεται να στηριχτούμε και στους άλλους για λίγο και να αφήσουμε τον εαυτό μας να βιώσει μια δύσκολη κατάσταση για να έχουμε την διαύγεια να αρχίσουμε να επιλύουμε όσα μπορούμε να διορθώσουμε.
Comments