Η περίοδος των πανελληνίων είναι μία έντονη πολύχρονη διαδικασία που σηματοδοτεί το τέλος της εφηβείας και την είσοδο στο νέο κεφάλαιο της ζωής του μέχρι τώρα μαθητή. Τα παιδιά γνωρίζουν το ρίσκο και πόσα κρίνονται από την απόδοσή τους σε αυτές τις εξετάσεις και συχνά παρατηρείται έντονο στρες, άγχος και εξάντληση. Βλέποντας την ψυχική κατάσταση των παιδιών πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν ότι για την βέλτιστη απόδοση τους, δεν φτάνει μόνο η σωστή ακαδημαϊκή προετοιμασία, αλλά και η «καλή ψυχολογία». Συνεπώς, οι έφηβοι πρέπει να αποφύγουν ένα πιθανό burn out, δηλαδή την απόσυρσή τους λόγω μιας υπερκόπωσης ή εξάντλησης από το βεβαρυμμένο πρόγραμμά τους και τις υψηλές απαιτήσεις.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε έναν έφηβο που κινδυνεύει ή έχει ήδη πάθει burn out;
Το πρώτο βήμα θα είναι να βοηθήσουμε τον έφηβό να αντιληφθεί τι εννοούμε με τον όρο εξάντληση, burn out και «κάψιμο». Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να τον ευαισθητοποιήσουμε απέναντι στα σημάδια μιας τέτοιας κατάστασης και τις αλλαγές που θα πρέπει να δρουν ως καμπανάκι ώστε να δραστηριοποιηθούμε εγκαίρως, εάν μας πει ότι έχει φτάσει στα όρια των αντοχών του. Κάποια από αυτά τα σημάδια μπορεί να είναι οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, στον ύπνο, στη διάθεσή του (συγκεκριμένα αυξημένη νευρικότητα & ευερεθιστότητα), αλλαγές στην κοινωνικότητά του αλλά ακόμα και σωματικά παράπονα (π.χ. έντονοι και συχνοί πονοκέφαλοι).
Σε μια σχετική συζήτηση μαζί του μπορούμε να του επιστήσουμε την προσοχή σε αυτές τις αλλαγές και τι σηματοδοτούν. Μπορούμε σε αυτή τη συζήτηση εκτός από τους γονείς να εντάξουμε και τους εκπαιδευτικούς ή έναν ψυχολόγο. Ένα κομμάτι το οποίο μπορεί άμεσα να συμβάλει στην βελτίωση της διάθεσης (και την αποβολή των «κιλών των πανελληνίων») είναι η σωματική άσκηση, η οποία μέσω της έκκρισης ενδορφινών συνεργεί σημαντικά στην ψυχολογική ευημερία.
Ας μη ξεχνάμε ότι συχνά οι έφηβοι όταν νιώθουν ότι στρεσάρονται θα αφιερώσουν τον ελεύθερο τους χρόνο σε ασχολίες που πιστεύουν ότι θα τους χαλαρώσουν και με τις οποίες θα «ξεδώσουν» κατά κάποιο τρόπο (π.χ. βίντεο παιχνίδια για αρκετές ώρες) κάτι το οποίο όμως δεν ισχύει. Αυτό δε σημαίνει ότι αυτές οι ασχολίες θα βγουν εντελώς από το πρόγραμμά τους, αλλά θα υπάρχουν στη ζωή τους σε μία ισορροπία με τις λοιπές υποχρεώσεις τους, τουλάχιστον εωσότου παρέλθει το διάστημα αυτό.
Είναι επίσης σημαντικό να βοηθήσουμε τον έφηβο να βάλει προτεραιότητες και να κατανοήσει πως αυτό το διάστημα της έντονης κούρασης και παρατεταμένης μελέτης είναι προσωρινό και δεν θα κρατήσει για πάντα. Άρα είναι θεμιτό να διακρίνει μόνος του ποιες δραστηριότητες είναι απόλυτα απαραίτητες και ποιες μπορούν να περιορισθούν, π.χ. να μειωθεί κάποια εξωσχολική δραστηριότητα στην οποία συμμετείχε, ώστε αυτόν τον χρόνο να μπορεί να ξεκουράζεται. Ειδικά σε περιόδους εξετάσεων, πρέπει να επικεντρωθεί και να αναγνωρίσει αυτά που έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα. Για να ισοσκελίσουμε το εβδομαδιαίο πρόγραμμα, μια ακόμη λύση είναι να υπάρχει μία μέρα, όπως πχ το Σάββατο όπου δε θα έχει κάποια προγραμματισμένη δραστηριότητα και την οποία θα μπορεί να χρησιμοποιήσει ώστε να αποφορτιστεί και να χαλαρώσει με τους τρόπους που επιθυμεί. Τέλος, ο σωστός προγραμματισμός είναι το κλειδί για μια ισορροπημένη σχολική χρονιά. Φροντίζουμε από νωρίς να υπάρχουν στιγμές απόλαυσης μέσα στη μέρα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν γίνεται δεν περνάμε από τη μία δουλειά στην άλλη μέσα στην ημέρα (πχ μετά τη μελέτη των μαθημάτων να πάει φροντιστήριο) αλλά αφήνουμε ένα χρονικό διάστημα που θα το αφιερώσει στον εαυτό του.
Τέλος, είναι ουσιώδες να κατανοήσει ο έφηβος ότι πρέπει να φροντίζει και τις βιολογικές του ανάγκες την περίοδο αυτή καταναλώνοντας θρεπτικά γεύματα και λαμβάνοντας τις 8 ώρες ύπνου που χρειάζεται καθημερινά. Όποιες και να είναι οι προτεραιότητές του είναι σημαντικό να κοιμάται και να τρώει σωστά ώστε να μπορέσει κάθε μέρα να αναπληρώσει την ενέργειά του. Φυσικά, είναι εξίσου σημαντικό να είμαστε εμείς οι ίδιοι το πρότυπο που θα μιμηθεί ο έφηβός μας, δηλαδή να του δείξουμε μέσα από τις δικές μας πράξεις πως να χαλαρώνει και να αναπληρώνει την ενέργειά του.
Καταλήγοντας, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μια πιθανή υπερκόπωση ή εξάντληση δεν σημαίνει αδυναμία. Ο καθένας έχει διαφορετικές αντοχές και όρια τα οποία καθορίζονται από πολλούς παράγοντες σωματικούς και ψυχικούς. Επομένως δεν κατακρίνουμε σε καμία περίπτωση έναν έφηβο που παραπονιέται για την κούραση του κατά την διάρκεια της πιο δύσκολης έως τώρα δοκιμασίας της ζωής του, αντιθέτως, κάνουμε εμπράκτως ότι μπορούμε για να σταθούμε δίπλα του και να λύσουμε συνεργατικά τα προβλήματά του.
コメント